۱۰ فیلمی که طرفداران «جوکر» نباید از دست بدهند {قسمت اول}

گروه فرهنگ و هنر: فیلم سینمایی جوکر از پدیده‌های سینما در سال ۲۰۱۹ میلادی بود. این اثر تاد فیلیپس به اولین فیلم با درجه بندی سنی R تبدیل شد که در سراسر جهان بیش از یک میلیارد دلار فروخت تا لقب پرسودترین فیلم ساخته شده براساس کتاب‌های کمیک را در تاریخ سینما به خود اختصاص دهد. در عین حال جوکر موفق شد بیش از ۱۵ برابر سرمایه اولیه خود بفروشد که نشان از موفقیت تجاری برجسته این اثر سینمایی داشت.

 

به گزارش بولتن نیوز به نقل از دیجیکالا مگ، در کنار موفقیت تجاری جوکر سوژه بحث‌ها و جنجال‌های گسترده‌ای بود. گفت‌وگوهای گوناگونی هم درباره عناصر مختلف فیلم به جریان افتاد؛ از موسیقی به کار رفته در فیلم گرفته تا تاثیراتی که ممکن است بر مخاطب بگذارد. آیا با فیلمی طرف بودیم که مشکلات ساختار فعلی جهان را در قالب یک پادآرمان‌شهر نشان می‌دهد یا با اثری مواجه شدیم که آنارشی و تخریب را تجویز می‌کند؟

جوکر در میان منتقدان هم نظرات مختلفی برانگیخت. بسیاری از منتقدان اروپایی فیلم را تحسین کردند و در عین حال جایزه مهمی چون شیر طلایی جشنواره بین‌المللی ونیز به این اثر سینمایی رسید. اما منتقدان انگلیسی‌زبان نگاه کمتر مثبتی به فیلم داشتند و گرچه ۶۸ درصد آن‌ها (براساس نظرات ثبت‌شده در وبسایت راتن تومیتوز) فیلم را پسندیدند اما خیلی‌ها معتقد بودند نباید جوکر را شاهکار یا اثری درجه یک توصیف کرد.

به هر حال با وجود همه نکات مورد اشاره نمی‌توان این مساله را نادیده گرفت که جوکر به سرعت طرفداران پر و پا قرصی پیدا کرد. مخاطبانی که فیلم را به شدت دوست دارند و از جزییات مختلف آن به وجد آمده‌اند. این مقاله بیشتر روی این دسته از هواداران متمرکز است و قصد دارد به این گروه فیلم‌های دیگری پیشنهاد بدهد. فیلم‌هایی که اگر جوکر را پسندیده‌اید احتمالا آن‌ها را هم دوست خواهید داشت و اساسا خوب است به عنوان یکی از هواداران جوکر حتما این آثار پیشنهادی را هم ببینید.

هشدار: ممکن است در فرایند معرفی فیلم‌ها برخی از جزییات داستانی لو برود

۱- سلطان کمدی (The King of Comedy)


فیلم سینمایی «سلطان کمدی» به کارگردانی مارتین اسکورسیزی با بازی هنرپیشه‌هایی چون رابرت دنیرو، جری لوئیس، ساندرا برنارد و دایان ابوت در سال ۱۹۸۳ اکران شد. فیلمی که از نگاه بسیاری از مجلات و منتقدان در میان بهترین آثار دهه ۱۹۸۰ قرار گرفته است.

سلطان کمدی روایتگر داستان روپرت پاپکین (با بازی رابرت دنیرو) کمدینی متوسط و مشتاق اما ناموفق است که در زیرزمین خانه مادرش تمرین می‌کند. او امید دارد که در برنامه تلویزیونی که شب‌ها با اجرای جری لنگفورد (با بازی جری لوئیس) به روی آنتن می‌رود شرکت کند و تبدیل به یک ستاره شود. وقتی روپرت،  جری را از دست یکی از طرفداران دوآتیشه‌‌اش نجات می‌دهد جری به او وعده می‌دهد که در یک آزمون برای ورود به دنیای کمدین شدن شرکت کند گرچه به‌تدریج متوجه وعده دروغین او می‌شود.

مارتین اسکورسیزی قرار بود در ابتدا تهیه‌کننده جوکر باشد اما به دلیل درگیر بودن در فیلم «مرد ایرلندی» نتوانست در این اثر سینمایی مسئولیت بپذیرد. اما با این وجود تاد فیلیپس کارگردان جوکر اذعان کرده است که اسکورسیزی در ساخت جوکر تاثیر عمده‌ای داشته‌ و فیلم‌نامه جوکر با الهام گرفتن از سلطان کمدی نوشته شده است.

برای اینکه ارتباط این دو اثر سینمایی روشن شود اشاره به رابرت دنیرو در فیلم جوکر که نقش موری فرانکلین مجری یک برنامه تاک‌شو را به عهده داشت و نزدیکی او به شخصیت جری لنگفورد در فیلم سلطان کمدی کافی به نظر می‌رسد. هم‌چنین ارتباط بین نقش‌های آرتور فلک در جوکر و رابرت دنیرو در سلطان کمدی به عنوان شخصیت‌هایی که دغدغه پا گذاشتن در تلویزیون و رسیدن به شهرت داشتند شباهت مهم دیگر است. به هر حال به نظر می‌رسد که تماشای سلطان کمدی باید برای طرفداران فیلم سینمایی جوکر پیشنهاد جذابی باشد. فیلمی که دیدنش از یک سو به شکل مستقل می‌تواند ارزشمند باشد و از سوی دیگر برای درک بهتر جوکر نقش نوعی مکمل را دارد.

۲- شوالیه تاریکی (The Dark Knight)


فیلم سینمایی «شوالیه تاریکی» محصول سال ۲۰۰۸ میلادی است و توسط کریستوفر نولان کارگردانی شده است. در این اثر سینمایی که پرفروش‌ترین فیلم سال ۲۰۰۸ میلادی است بازیگرانی چون هیث لجر، مایکل کین، کریستین بیل، آرون اکهارت و گری اولدمن به ایفای نقش ‌پرداخته‌اند. هیث لجر با بازی در نقش جوکر توانست جوایز متعددی از جمله جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، جایزه انجمن بازیگران فیلم برای بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و جایزه بفتای بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از آن خود کند گرچه زنده نماند تا این شهرت و جوایز او را در ادامه مسیر حرفه‌ای همراهی کند.

شوالیه تاریکی دومین قسمت از سه‌گانه شوالیه تاریکی نولان است که بار دیگر به شهر گاتهام سیتی بازمی‌گردد. بتمن (با بازی کریستین بیل) آمار جرایم را با کمک ستوان جیمز گوردون (با بازی گری اولدمن) و دادستان هاروی دنت (با بازی آرون اکهارت) پایین آورده ست و شهر در آرامش نسبی است تا اینکه یک مغز متفکر تبه‌کار و جوان به نام جوکر به عنوان تهدیدی ویران‌کننده برای شهر گاتهام سیتی ظاهر می‌شود و بتمن  باید بزرگترین آزمون‌های روانشناختی و فیزیکی را برای جنگیدن با جوکر و برقراری عدالت در این مسیر سخت از سر بگذراند.

وقتی صحبت از جوکر به میان می‌آید بحث‌برانگیزترین سوالی که بین طرفداران شکل می‌گیرد این است که کدام‌ جوکر بهتر و به‌یادماندنی‌تر بوده و کدام یک از بازیگران بهتر از پس نقش جوکر برآمده است؟ ممکن است بعضی از هواداران بازی جک نیکلسون را یادآور شوند و برای بعضی دیگر جرد لتو، جوکر محبوب باشد.

اما با این وجود انکارناپذیر است که برای عمده علاقه‌مندان به این شخصیت هیث لجر در جایگاهی متفاوت و ویژه قرار داشت و احتمالا تا پیش از ساخته‌شدن فیلم جدید جوکر، لجر به شکل قاطعانه‌ای بی‌رقیب بود؛ هنرپیشه‌ بزرگی که به بهترین شکل شرارت جوکر را مجسم می‌کند. بازی او یکی از فراموش‌نشدنی‌ترین و خارق‌العاده‌ترین بازی‌های سال‌های اخیر لقب گرفته است.

اما واکین فینیکس با بازی خود در نقش جوکر جان تازه‌ای به این شخصیت بخشید و به خاطر بازی در این نقش برنده جایزه اسکار شد. بازی فینیکس و توانایی او در ایفای نقش از جمله بحث‌های داغ سال ۲۰۱۹ بود. در میان مهم‌ترین دلایل دیدن فیلم سینمایی شوالیه تاریکی می‌توان به دیدن شخصیت جوکر از زاویه‌ای دیگر اشاره کرد. در واقع اگر از علاقه‌مندان به فیلم جوکر و شخصیت جوکر هستید احتمالا بدتان نیاید که از نگاه یک کارگردان دیگر همچون نولان هم به این شخصیت نزدیک شوید و در ضمن به مقایسه دو بازی درجه یک بپردازید؛ هیث لجر فقید که ایفای نقشش در این اثر سینمایی به تدریج به یک افسانه فراموش‌نشدنی تبدیل شده و حضور واکین فینیکس که از نگاه تقریبا هر ناظری درخشان بوده و جوکر را دوباره برای مخاطبان زنده کرده است.

۳- راننده تاکسی (Taxi Driver)


فیلم سینمایی «راننده تاکسی» اثر مارتین اسکورسیزی محصول سال ۱۹۷۶ میلادی است و از جمله بازیگران اصلی آن می‌توان به رابرت دنیرو، جودی فاستر، آلبرت بروکس، سیبل شفرد، هاروی کایتل اشاره کرد. در درجه اول اگر راننده تاکسی را تا به امروز ندیده‌اید بدون لحظه‌ای تردید سراغ این فیلم مهم تاریخ سینما بروید. در واقع مساله ارتباط فیلم با جوکر موضوعی ثانویه است و باید تاکید کنیم راننده تاکسی از آن دست فیلم‌هایی نیست که بشود به این سادگی ندیده باقی بگذارید. راننده تاکسی از نظر بسیاری از منتقدان در میان بزرگترین آثار تاریخ سینما جا گرفته است؛ اثری که موفق شد در جشنواره بین‌المللی فیلم کن جایزه نخل طلا را به خود اختصاص دهد و در بین چندین فهرست از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما جا خوش کرده است.

تراویس بیکل (با بازی رابرت دنیرو) عضو سابق نیروی دریایی در جنگ ویتنام و دچار بی‌خوابی مزمن است. او برای مقابله با بی‌خوابی شب‌ها به عنوان راننده تاکسی کار می‌کند. تراویس قادر نیست با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کند؛ او که در اولین ارتباط عاطفی با زنی به نام بتسی شکست می‌خورد با شهری روبرو است که در نوعی انحطاط و فساد فرورفته. تراویس که گویا از زندگی شهری مدرن اخراج شده به تنهایی تصمیم می‌گیرد شهر را از فساد پاک کند.

همانطور که پیشتر درباره فیلم سلطان کمدی اشاره کردیم مارتین اسکورسیزی یکی از اصلی‌ترین چهره‌های الهام‌بخش در ساخت فیلم‌ سینمایی جوکر بوده است. راننده تاکسی صحنه‌ معروفی دارد که تراویس را در حال حرف‌زدن با خودش در آینه نشان می‌دهد درحالیکه تفنگی در دست دارد. در فیلم سینمایی جوکر، آرتور فلک نیز در صحنه‌ای مشابه روبروی آینه با تفنگی ایستاده و گویی با فردی که دیده نمی‌شود حرف می‌زند.

هر دو فیلم بسیار بحث‌برانگیز بوده‌اند. بسیاری از مردم واهمه داشتند که جوکر الهام‌بخش جنایاتی واقعی شود همان‌طور که راننده تاکسی چنین اتفاقی را رقم زد؛ جان وارنوک هینکلی در سال ۱۹۸۱ دست به ترور نافرجام رونالد ریگان رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا زد. او غرق در شخصیت جودی فاستر (در فیلم راننده تاکسی) شده بود و می‌خواست با انجام این عمل به او ادای احترام کند.

به هر حال راننده تاکسی علاوه بر اینکه به تنهایی فیلم مهمی است از سرچشمه‌های کلیدی در درک فیلم سینمایی جوکر است.

۴- مردی که می‌خندد (The Man Who Laughs)


فیلم سینمایی «مردی که می‌خندد» اقتباسی است از رمانی با همین نام نوشته ویکتور هوگو که داستان زندگی جوئین‌پلین را در سال ۱۶۹۰ روایت می‌کند. جوئین پلین پسر دشمن یک شاه فاسد به نام شاه جیمز است. پدر جوئین‌پلین نجیب‌زاده‌ای مغرور است که از بوسیدن دست شاه امتناع می‌ورزد. شاه او را اعدام می‌کند و دستور می‌دهد بر روی صورت پسر او یعنی جوئین‌پلین نقش دائمی یک خنده مضحک را حک کنند.

این اثر سینمایی صامت و رمانتیک در سال ۱۹۲۸ به کارگردانی پول لنی و با حضور بازیگرانی چون کنراد وایت، ماری فیلبین، استارت هولمز، جرج سیگمن و جوزفین کرول ساخته شد. دلیل اصلی نام بردن از این اثر سینمایی در این مقاله این است که به گفته تاد فیلیپس فیلم سینمایی مردی که می‌خندد تاثیر شگرفی در الهام گرفتن و ساختن جوکر برای او و اسکات سیلور به عنوان نویسندگان فیلم داشته است. در واقع فیلم سینمایی مردی که می‌خندد تا حد زیادی خاستگاه خلق شخصیت جوکر بوده و برای طرفداران جوکر ضروری است که تماشای این اثر سینمایی را در برنامه خود قرار دهند.

۵- کریستین (Christine)


فیلم سینمایی «کریستین» به کارگردانی آنتونیو کامپوس محصول سال ۲۰۱۶ میلادی و بر اساس داستان زندگی واقعی کریستن چابوک خبرنگار و گزارشگر تلویزیون در دهه ۱۹۷۰ میلادی ساخته شده است.

کریستین چابوک (با بازی ربکا هال) به برقراری عدالت اجتماعی علاقه‌مند است و درحالی که برای پیشبرد حرفه خود تلاش می‌کند با افسردگی‌ها و ناامیدی‌های گوناگونی هم دست و پنجه نرم می‌کند. در دهه هفتاد یک کارمند زن با چالش‌های زیادی روبه‌رو بوده و به زودی کریستین به دلیل تلاش‌هایش برای رسیدن به ترفیع شغلی و هم‌زمان بی‌نظمی در زندگی شخصی‌اش دچار مشکلاتی می‌شود.

مانند آرتور فلک در فیلم سینمایی جوکر، کریستین نیز به طور مداوم نادیده گرفته می‌شود. فیلم سینمایی کریستین مانند جوکر اثرات مخربی که افسردگی در پی دارد، پیچ‌وخم‌هایی که فرد افسرده با آن دست به گریبان است و رفتارهایی که با چنین فردی می‌شود را نشان می‌دهد. این اثر سینمایی هم‌چنین وسواس رسانه‌ها را درباره به تصویر کشیدن مردم و بدنام کردن آن‌ها نمایش می‌دهد.

عجیب‌تر از همه این‌ها پایان شوکه‌کننده فیلم است. پایانی که بی‌شباهت به یکی از صحنه‌های جوکر نیست و ارتباطی اساسی با یکی از مضامین فیلم سینمایی جوکر دارد.